Theo số liệu thống kê của Hội Ung thư Việt Nam thì tỷ lệ ung thư của Việt Nam được đánh giá là cao nhất thế giới, mỗi năm có khoảng 150.000 người mới mắc ung thư và 75.000 người tử vong vì căn bệnh này, 2 loại ung thư sẽ phát triển nhanh nhất trong thời gian tới là ung thư vú (1.7 triệu ca/năm, chiếm 11.9%) và ung thư ruột (1.4 triệu ca/năm, chiếm 9.7%). Hiện tại ung thư gan và ung thư dạ dày đang chiếm tỉ lệ tử vong cao nhất sau ung thư phổi.
Việc chẩn đoán thường được thực hiện sau khi đã có các dấu hiệu lâm sàng như: cảm thấy một khối u, sự chảy máu bất thường … thì việc điều trị trở nên khó khăn và tiềm ẩn nhiều rủi ro. Việc phát hiện từ rất sớm các dấu hiệu tiềm ẩn của ung thư sẽ là một biện pháp dự phòng hiện đại trong việc giảm thiểu tỉ lệ tử vong, nâng cao hiệu quả điều trị. Hiện nay, xét nghiệm dấu ấn ung thư (Tumor marker) được dùng rộng rãi trong tầm soát và phát hiện ung thư.
Dấu ấn ung thư là gì?
Dấu ấn ung thư là các chất sinh học có thể tìm thấy được khi cơ thể mắc ung thư, thường được phát hiệu trong máu hoặc nước tiểu nhưng cũng có thể tìm thấy ở khối u và các mô khác. Hiện có rất nhiều các dấu ấn ung thư khác nhau, một số chỉ hiện diện đặc thù trên một loại ung thư nào đó, đôi khi nhiều dấu ấn khác nhau có thể tìm thấy trên một loại ung thư. Hiện nay các dấu ấn này còn được dùng chủ yếu cho các bệnh nhân ung thư đã được chẩn đoán nhằm đánh giá đáp ứng với điều trị và theo dõi tái phát sau điều trị.
Dấu ấn ung thư có các ý nghĩa sau:
- Phát hiện, định hướng, chỉ báo nghi ngờ ung thư
- Xác nhận bản chất khối u
- Định lượng loại ung thư
- Theo dõi kết quả điều trị sau mổ, sau hóa trị, xạ trị…
- Tìm tái phát, di căn… một trường hợp ung thư sau điều trị
Tại sao cần làm xét nghiệm tầm soát ung thư sớm?
Nhằm phát hiện sớm một số lượng lớn các căn bệnh ung thư chính như: vú, buồng trứng, phổi, tử cung, tuyến tiền liệt, tinh hoàn, ruột kết, tuyến tụy, dạ dày, gan, tuyến giáp…, đây là một giải pháp hữu hiệu và triệt để trong việc nâng cao khả năng điều trị và sống sót trước căn bệnh ung thư.
Một số ung thư có thể chữa khỏi hoàn toàn nếu chúng ta phát hiện sớm, đồng thời nếu được phát hiện càng sớm thì chi phí chữa trị càng thấp, ngay cả trong trường hợp ung thư không thể chữa khỏi, vẫn có thể điều trị và kiểm soát ung thư nhằm kéo dài thời gian và chất lượng cuộc sống nếu bệnh được phát hiện sớm.
Độ tuổi mắc ung thư
Nhóm tuổi 0-14 thường mắc các bệnh ung thư máu, mắt, thận, xương, mô mềm
Nhóm tuổi 15-24 dễ mắc ung thư tuyến giáp, buồng trứng.
Nhóm tuổi 25-34 bên cạnh mắc ung thư tuyến giáp còn có ung thư đại tràng, gan (nam giới); ung thư vú (nữ giới).
Trên 35 tuổi, cả nam và nữ dễ mắc các loại ung thư phổi, gan, đại trực tràng, dạ dày và vòm hầu (nam giới); ung thư vú, cổ tử cung, đại trực tràng, phổi và tuyến giáp (phụ nữ).
Sau 65 tuổi, ung thư da là một trong những bệnh thường gặp ở cả hai giới, nhưng ung thư vú giảm ở nữ giới
Ai cần thực hiện xét nghiệm tầm soát ung thư?
Tất cả mọi người, đặc biệt là trên 50 tuổi. Phụ nữ trẻ nên tiến hành xét nghiệm sớm ung thư vú, buồng trứng. Xét nghiệm nên được thực hiện thường niên mỗi năm một lần, hoặc nhiều hơn nếu cần thiết.
Phương pháp được thực hiện như thế nào?
Xét nghiệm tìm kháng nguyên trong máu, nếu có kháng nguyên trong huyết thanh thì hình thành phức hợp kháng nguyên – kháng thể, phức hợp này sẽ được phát hiện nhờ các chất phát tín hiệu là các chất huỳnh quang. Xét nghiệm phát hiện được ở nồng độ thấp, có độ nhạy và độ đặc hiệu cao, xấp xỉ 100%.
Giới thiệu dịch vụ xét nghiệm tầm soát sớm ung thư ở Bệnh Viện Nhật Tân:
Hiện nay, xét nghiệm máu tìm dấu ấn ung thư là một xét nghiệm hữu ích giúp tăng khả năng chẩn đoán ung thư an toàn, không xâm lấn, dễ thực hiện.
Từ tháng 7/2009, bệnh viện Nhật Tân đã triển khai hệ thống xét nghiệm hiện đại của hãng Roche – Thụy Sĩ, có thể thực hiện hầu hết các xét nghiệm tìm dấu ấn ung thư với độ chính xác nhất, nhanh chóng, thuận tiện nhằm giúp bệnh nhân tằm soát, phát hiện sớm các bệnh ung thư nâng cao điều trị hiệu quả
Danh mục xét nghiệm ung thư BV Nhật Tân
Dạng ung thư | Chỉ thị ung thư |
Vú | CA 15-3, CEA |
Buồng trứng | CA 12-5, CA 72-4, CEA |
Tử cung | Cyfra 21-1; CEA, CA 19-9, CA,125 |
Tuyến tiền liệt | PSA, FPSA and ratio |
Tinh hoàn | BHCG, AFP |
Ruột kết | CEA, CA 19-9, CA 125 |
Tụy | CEA, CA 19-9, CA 72-4 |
Gan | AFP, CEA |
Dạ dày | CA 72-4, CEA, CA 19-9 |
Thực quản | CEA, Cyfra 21-1 |
Tuyến giáp | CEA |
Phổi | CYFRA 21-1, CEA |
Bàng quang | Cyfra 21-1 |
Bộ ung thư dành cho nữ/nam
Danh sách các chỉ thị ung thư dành cho phụ nữ | CEA, CA 15-3, CA 19-9, CA 125, CA 72-4, AFP, BHCG, NSE, CYFRA 21-1 |
Danh sách các chỉ thị ung thư dành cho nam giới | CEA, CA 19-9, CA 125, CA 72-4, PSA+FPSA, AFP, BHCG, NSE, CYFRA 21-1 |
Giá xét nghiệm:
Mỗi chỉ tiêu ung thư có giá khoảng 100 – 150 nghìn.
Nếu xét nghiệm trọn bộ ung thư Nữ hay Nam giá khoảng 1,2 triệu đồng
Theo tiến sĩ ĐOÀN HỮU NGHỊ, phó giám đốc Bệnh viện K trung ương:
“Ung thư không phải là định mệnh. Nhiều nước trên thế giới như Mỹ, các nước Bắc Âu đã giảm được tỉ lệ mắc mới, giảm tỉ lệ tử vong do ung thư vì biết cách phòng bệnh hoặc phát hiện để chữa trị sớm. Tại các nước phát triển như Mỹ, Nhật, tỉ lệ bệnh nhân ung thư được điều trị khỏi hoàn toàn lên đến 50-60%. Tỉ lệ này ở VN thấp hơn hẳn: 30-40%. Nguyên nhân chủ yếu không phải là thiếu phương tiện, máy móc để chữa trị hay trình độ của bác sĩ, mà do bệnh thường chỉ được phát hiện khi đã ở giai đoạn muộn”.